De stelling

Om de hoek...

Ooit de visvijver van Ajax..

De Liniedijk na aanleg in 1891

Het is karig met de vangsten momenteel, dus voor het bloggen maar even de historie in. Een bijzonder fenomeen hier in de omgeving zijn de waterlinies, waarvan de Stelling Amsterdam van eind 19e eeuw het meest prominent aanwezig is. Ik woon er middenin en twee van de forten liggen op een paar minuten fietsen van ons huis. Er is de laatste jaren veel gedaan aan restauratie van de forten en andere markante bouwwerken van de stelling, welke sinds een aantal jaren op de lijst van Unesco Werelderfgoed staat. Het strategisch principe was om in geval van belegering door de vijand terug te kunnen trekken tot binnen een verstrekte verdedigingsgordel rondom de hoofdstad, waarbij inundatievelden binnen schootsafstand van een cirkel van forten de vijand tot staan zou moeten brengen. Er verrezen maar liefst 46 forten op de strategisch beste locaties en een aantal batterijen en damsluizen. Deze laatste dienden bij inundatie ter afsluiting van vaarten en kanalen die door de buitengrens van de stelling liepen, om het zodoende aan de binnenzijde droog te houden. Maar hoe doeltreffend de stelling ten tijde van de bouw ook geweest zou mogen zijn, al een paar jaar na voltooiing was de hele opzet achterhaald door de start van het luchtvaarttijdperk. Maar de stellingbouwwerken zijn steeds prominent in ons landschap  

Liniedijk trofee..

aanwezig gebleven en bieden al lange tijd een vertrouwde aanblik hier in de omgeving. En dat is een goede zaak. Want de stelling is uniek in de wereld. Voor mij persoonlijk extra speciaal want ik ving mijn eerste karper in de binnengracht van het Fort bij Aalsmeer, waar bovendien mijn opa ooit gelegerd was, en daar nota bene voor het eerst mijn oma ontmoette toen er 's winters door de lokale bevolking op de grachten geschaatst mocht worden. Het is tegenwoordig een interessant museum gewijd aan opgegraven vliegtuigwrakken uit de 2e wereldoorlog, zeker de moeite van een bezoek waard. In mijn lagere schooltijd werden de grachten ooit uitgebaggerd en vond ik in de prut een Duitse helm uit de 2e Wereldoorlog die ik intussen aan het museum geschonken heb. De karakteristieke forten en gerelateerde bouwwerken liggen vrijwel altijd in de buurt van kanalen en vaarten en zijn overal terug te vinden hier rond de hoofdstad. Het zijn een soort eilanden in een zee van weiland vaak aaneengesloten door tussenliggende dijken die vaak niet lang daarvoor aangelegd waren bij de grote inpolderingen van eind 19e eeuw en daarmee de rol van Liniedijk kregen. De stellingbouwwerken zijn meestal gepositioneerd op markante plaatsen die van strategisch belang waren en bieden een fraaie aanblik door het omringend geboomte en de ringvormige grachten, dus voor de penvisser vaak zeer interessante wateren, erg sfeervol en rijk aan karper. Tot vrij recent nog in bezit van Defensie, was het verboden om in de grachten te vissen, maar een fanatieke visser laat zich hier natuurlijk niet altijd door tegenhouden. De forten werden de laatste decennia niet meer onderhouden en vaak gebruikt om er vee te laten grazen. Het meest hier in de buurt liggende fort bleek destijds overigens gepacht viswater te zijn van Ajax, toen ik er ooit door de opzichter werd weggestuurd.  Bij de andere nabije forten was nauwelijks toezicht en ik heb er heel wat uren met groot succes kunnen doorbrengen, want er werd gewoon door niemand gevist.. 

Bij de Damsluis..

Dus kon het gebeuren dat je binnen een paar uur tijd zeven karpers ving. Meer dan een enkel blik mais was niet nodig. Het waren typische inteelt wateren met éénsoortige vissen, meestal van middelgroot formaat een enkele uitschieter daargelaten. Maar de meeste forten hier in de buurt zijn inmiddels gerestaureerd en hebben een culturele of commerciële bestemming gekregen en worden intensiever bezocht. Een aantal zijn in eigendom van Staatsbosbeheer en de terreinen en hekwerken rondom worden goed onderhouden en staan steeds meer onder toezicht. Het vissen in de grachten is hier dus verleden tijd. Maar er is nog genoeg stelling viswater overgebleven. Zo loopt hier vlakbij de liniedijk en is er de fraaie damsluis. 

Een geluk toch maar..